0
0
We gaan massaal op vakantie en klimaatverandering, daar denken wij liever niet aan. Er is een gat tussen wat tegen klimaatverandering gedaan moet worden en hoeveel mensen daadwerkelijk zelf doen. Wel weten dat de rekening bij de (klein) kinderen komt, maar toch doorgaan met een onverstandige leefwijze. Je eigen genot (consumeren, vliegen, vlees eten, autorijden, ect) boven het belang stellen van anderen tegen alle waarschuwingen in, schuurt bij de meerderheid niet. Hoe kan dat? En waar komt deze tegenstelling vandaan. Drie mogelijke verklaringen (en een geruststelling)
1. Sociale conformiteit
Wanneer er een probleem -bv klimaatverandering- op ons afkomt, hebben we de neiging om de reacties van anderen in onze omgeving te scannen. ‘Wat doen zij, wat zeggen ze, en wat zeggen ze niet?’ Daarmee bepalen we onze eigen reactie en gedrag. Als we zien dat andere mensen gealameerd zijn of actie ondernemen, volgen we mogelijk dat gedrag. Als ze onverschillig zijn of niet handelen, volgen we ze daarin. We passen ons aan de sociale norm aan. Dat zit diep in ons brein verankerd. De mens is een groepswezen. Als we afwijken dan verliezen we de veiligheid van de groep. Het beroemde voorbeeld van de invasie van Marsmannetjes tijdens een hoorspel op de Amerikaanse radio op 30 oktober 1938 is exemplarisch. Hoewel aangekondigd als een hoorspel dachten 1,7 miljoen luisteraars dat het echt was en raakten in paniek. Velen keken naar buiten en als ze daar de buren in haast in de auto zagen wegrijden, verlieten ook zij hun huis op de vlucht. We zijn kuddedieren.
2. Minder is lastig
Al van kinds af aan leren we op school en thuis dat je vooruit moet komen in het leven. Vooruitkomen in je carrière met als voornaamste doel: een groot huis, één of twee flinke auto’s, een exotisch vakantie. De bekende bucketslists van influencers die de nieuwste gadgets promoten stimuleren deze geplante zaden om verder in je leven tot groei te komen. Als nu de boodschap is dat je juist minder moet consumeren en meer in overeenstemming met anderen (met alles dat leeft), dan staat dat lijnrecht tegen veel van wat je geleerd hebt én wat je om je heen ziet. Minder consumeren is ook lastig als beleidsmakers en politiek blijven geloven in technische oplossingen. Klimaatverandering is geen probleem maar een kans: dat klinkt al veel minder bedreigend. We krijgen er al zin in!
3. Ver is ook lastig
Mensen zijn minder gevoelig voor zaken op grotere afstand. Die afstand kan geografisch zijn (ons gedrag leidt tot narigheid in andere landen) of te maken hebben met tijd (nu minder plastic gebruiken is beter voor de toekomst). Korte termijndoelen zijn prettiger dan lange termijndoelen. Het is direct belonend om nieuwe spullen te kopen, terwijl bij duurzaam gedrag de beloning abstracter is, of helemaal uitblijft. Wat heb je eraan dat toekomstige generaties jou dankbaar zijn voor een schone, veilige leefomgeving? Dat ze jou een goede voorouder vinden? Onderzoek onder een grote groep oudere mensen met een ongezonde leefstijl -roken in combinatie met vet eten- wijst uit dat ze op gevorderde leeftijd spijt hebben van hun eerdere gedrag dat leidt tot verschillende lichamelijke en geestelijke ziektebeelden. Dat heet roofbouw plegen op je eigen lichaam.
Uiteraard, niet iedereen kan zomaar duurzame keuzes maken. Zonnepanelen zijn (te) duur of je kan niet naar je werk met de trein of je hebt teveel andere problemen om je ook nog te bekommeren om zoiets als het klimaat.
De eerste kleine stap die iedereen kan maken is je realiseren dat jij (en je kinderen) het past echt goed (gaan) hebben als anderen het ook goed hebben: de vegetatie, de dieren, schone lucht, drinkwater. Alleen dankzij het evenwicht met anderen kunnen wij overleven. En dat geldt ook in de vakantie.
