1
0
Na publicatie van het zoveelste IPCC rapport is het wederom ‘nu of nooit’. Als we nu niets doen, dan rollen wrede rampen over Nederland. Wetenschappers gingen onlangs de straat op richting Den Haag en eisten onmiddellijke actie want het is ‘5 voor 12’. Overstromingen, verwoestende orkanen, hittegolven, insecten die uitsterven, voedseltekorten, klimaatvluchtelingen, de waarschuwingen volgen elkaar net zo snel op als rampen straks. Toch lijkt de urgentie bij een meerderheid niet binnen te komen. Hoe kan dat? Er zijn drie obstakels.
Obstakel 1 Klimaattaal
In het algemene publieke debat over opwarming van de aarde heerst het idee dat je aan een soort van thermostaat kan draaien en dus ook de temperatuur weer kan terug draaien. De oceanen hebben intussen zoveel warmte opgenomen, dat blijft nog honderden tot duizenden jaren doorwerken. Veel mensen denken ook dat onze rol in de opwarming beperkt is. Misschien komt 20 procent door de mens, of 30 procent. Alle onderzoeken wereldwijd wijzen hetzelfde uit: 100 procent van de opwarming is te wijten aan menselijk handelen. Dat klimaatopwarming gevaarlijk is, begrijpen de meeste mensen wel. Iedereen wil best een boompje planten. We hebben bossen nodig voor de biodiversiteit, als grondstof, om koolstof op te nemen, maar ook voor ons plezier. Maar de bossen worden kwetsbaar door klimaatverandering. Verbanden blijven onzichtbaar zoals tussen gezonde ecosystemen en de gezondheid van mensen.
Obstakel 2 Onkwetsbaar
Ons gevoel van ‘onkwetsbaarheid’ blokkeert de urgentie. Als de rivieren stijgen verhogen we onze dijken en als het heter wordt zetten we de airco aan. En komen er niet steeds meer elektrische auto’s in het straatbeeld die opgeladen worden door de zonnepanelen? Media beschrijven klimaatverandering nog te vaak in verhalen over extreem weer, klimaattoppen of nieuwe rapporten.
Maar het gaat over veel meer dan dat. Over onze enorme welvaart met influencers die een koolstofrijke levensstijl uitdragen. Over een voetbaltoernooi in Qatar waar voetbalstadions airco’s hebben. Het is ook raar om na een artikel over klimaatverandering een advertentie te zien waarin wordt opgeroepen tot meer reizen, grotere auto’s en meer consumptie. Zo lijkt klimaatverandering één grote grap. Mensen aan de onderkant van de samenleving kunnen het gevoel krijgen dat alleen zij hun leven moeten aanpassen.
Obstakel 3 Verbondenheid
Als je kinderen hebt, weet je hoe onvoorwaardelijk liefde voelt. Je wil het allerbeste voor ze. Je kijkt met vaderlijke of moederlijke blik naar je kinderen als het grootste rijkdom dat er bestaat. En op deze wijze kijk je ook naar je kleinkinderen (als je die hebt). Je zorgt met alle energie die je hebt voor ze. Je beschermt ze zoveel mogelijk tegen mogelijk onheil. Ook open je een spaarrekening voor ze – voor later- en maakt iedere maand een vast bedrag over. Kortom je wil dat het ze goed gaat. Ook als jij er niet meer bent. En jij bent waar je nu staat door jouw ouders en voorouders.
Misschien ben je daar dankbaar voor maar misschien sta je er nooit bij stil. In grote delen van Azië branden mensen iedere dag wierook en brengen kleine offers als dankbaarheid aan de voorouders. Wij hier in het Westen zijn verbondenheid, met familie, met voorouders steeds meer los gaan laten. Solidariteit en samenhang hebben plaats gemaakt voor meer ik en minder wij.
Ook de verbondenheid met alles dat leeft is weg. We plaatsen ons boven het web van leven. Onze intelligentie brengt veel goeds maar helaas niet het inzicht dat we slechts een afhankelijk onderdeel zijn van het geheel. Het ontbreken van verbondenheid leidt ertoe dat we meer nemen dan we nodig hebben. Dat gaat altijd ten koste van anderen en werkt ongelijkheid in de hand.
